Hỏi về Metering - Đo sáng MAS

Vu_nokia
21/12/2007 16:56Phản hồi: 26
Theo em biết thì Metering là đo sáng,metering mode là chế độ đo sáng. Như thế đúng k ạ ? 😁 Em k biết nên để chế độ nào thì phù hợp,trường hợp nào thì để đo sáng toàn phần,trường hợp nào thì để đo sáng điểm ? nói chung có bác nào chỉ giúp em về cái metering này với ạ ? Em cảm ơn lắm lắm !
26 bình luận
Chia sẻ

Xu hướng

Mình cũng chưa rõ lắm về vấn đề này. Chỉ biết là Partial Metering (trong Canon Rebel XT) dùng khi mà ánh sáng nền sáng hơn vật thể muốn chụp thì mình nên chọn cái này. Còn các cái khác chưa hiểu rõ lắm, mong anh em ở diễn đàn trả lời giúp. Xin cảm ơn.
Mình không rành mạch lắm, nhưng hiểu thế này:

Một MAS loại bán chuyên và chuyên thường thiết kế 3 chức năng đo sáng:

1. Matrix metering: Đo sáng tổng quát.
Trên khung ngắm được phân khúc thành nhiều vùng với nhiều điểm đo khác nhau. Chip vi xử lý sẽ tổng hợp và chia trung bình cộng để chọn ra một thời chụp tối ưu nhất.
Cách đo này phù hợp với:
  • Ảnh phong cảnh
  • Ảnh sinh hoạt
  • Ảnh tương đối sáng đều ở mọi vị trí.
2. Center-weighted metering: Đo sáng trung tâm.
Phép đo này sẽ tiến hành đo ngay vòng tròn đường kính 8 mm giữa khung ngắm.
  • Phép đo trung tâm này thường được các bác nhiếp ảnh chuyên thể loại chân dung ngoài trời đánh giá rất cao.
3. Spot metering: Phép đo điểm phạm vi hẹp.
Đo sáng này xác lập phạm vi đo sáng trong một hình tròn đường kính rất hẹp chỉ khoảng 2-3 mm tâm điểm khung ngắm (khoảng 1% khung hình).
  • Phép đo này thường được áp dụng khi một chủ đề có hướng chiếu sáng ngược, chính diện bị tối hơn bối cảnh và đòi hỏi cần phải đo sáng với độ chính xác cao.
Ngoài việc chọn chế độ đo sáng của MAS, bạn có thể chọn chế độ chụp BKT (Braketing) - MAS sẽ tự động pắn liên tục ba phát với trị số bù trừ lần lượt là: 0, +1 và -1 EV để bạn dễ chọn một ảnh ưng ý. Như vậy, tùy vào vị trí của hướng chiếu sáng so với chủ đề mà bạn định cho bức ảnh sắp chào đời một phép đo sáng khác nhau.


Bác nào rành về cái mít tơ răng này vào chia sẻ thêm đi ạ.

Có một câu chuyện vui về Metering systems tự động của SLR camera:

15 tay máy sử dụng các loại SLR khác nhau (Nikon, Canon, Pentax, Olympus...) cùng chụp một đối tượng như nhau. Mode chụp thống nhất là ưu tiên tốc độ ở 1/125s, ISO 100. Mode đo sáng tự chọn theo thói quen và đặc thù của riêng mỗi dòng máy.


Và đây là kết quả auto exposure của mỗi người...


...trong khi right exposure là ISO 100, 1/125s, f/16 : không có máy nào cho kết quả đúng cả! 😃

Không biết chuyện vui này có thật và đúng hay không. Theo mình, một bức ảnh là một tác phẩm được tạo ra nhanh nhất trong thời gian, có khi 1 phần ngàn giây. Kỹ thuật cân đối ánh sáng: thừa sáng - đủ sáng - thiếu sáng ... đều có hiệu ứng ở mức độ nào đó cho tấm ảnh, nhưng vấn đề đo sáng của MAS cũng là điều nên bàn thêm ở đây nhân thắc mắc của Bác VuNokia ạ.
Nhất trí với bác Tuấn, xin bổ sung một vài ý thế này
- Center-weight metering là đo sáng ưu tiên vùng giữa, có nghĩa là nó không chỉ lấy trung bình cộng của tất cả các điểm mà còn nhân hệ số của vùng giữa nữa để đảm bảo độ chính xác cao hơn về ánh sáng ở khu vực trung tâm, trong khi các khu vực khác cũng được cân nhắc ít nhiều 😁

Trong điều kiện ánh sáng rất phức tạp như cái ví dụ vừa rồi, máy không đủ thông minh để đo đúng, vì vậy người ta mới bán được máy đo sáng ở ngoài chứ bác Tuấn :D :D và có chế độ chỉnh tay Manual hoàn toàn để override các thiết lập của máy.
@nguyễn tuấn nb uhm.
@starnt đấy là vấn đề đó anh thanh.lấy nét vào mắt thang đo sáng báo ok.di chuyển tạo bố cục nó lại báo thiếu sáng hoặc thừa sáng thì phải làm sao.không nhẽ chĩa ống kính về mắt mẫu :v
Huyen Quang
ĐẠI BÀNG
10 năm
@nguyễn tuấn nb Có ai cấm bạn chỉnh lại 3 thông số cơ bản không vậy ? Nhúc nhích ngón cái hay ngón trỏ 1 chút là xong thôi mà ! :rolleyes:
Cảm ơn các bác đã chia sẻ,vỡ ra được nhiều điều rồi ạ !
máy Nikon Coolpix 4300 của em còn có thêm chế độ này:
Spot AF Area: đo sáng điểm tại khu vực lấy nét --> cái này rất hay: dùng khi đối tượng off center, kết quả là vừa exposure hợp lý lại vừa nét 😃
Evaluative Metering
Evaluative metering (đối với Canon và Sigma) còn được gọi là Matrix metering bởi Nikon, honeycomb bởi Sony, ESP bởi Plympus hay segment bởi Pentax. Nhưng cho dù là tên gì đi nữa, Evaluative metering làm việc bằng cách chia hình ảnh thanh nhiều vùng khác nhau như hình 1.

Hình 1. Bộ đo sáng của máy ảnh làm việc bằng cách chia nhỏ viewfinder thành nhiều vùng và ước lượng giá trị sáng của các vùng này. Số lượng các vùng không cố định và được quyết định bởi loại máy ảnh của bạn.

Số lượng các vùng biến động rất lớn giữa các loại máy ảnh. Một máy của Sigma có thể chỉ sử dụng 14 vùng khác nhau trong khi có những máy của Nikon sử dụng đến 1005 vùng khác nhau.

Bộ đo sáng đọc giá trị ánh sáng giữa các vùng và tính giá trị trung bình nhằm đưa ra một giá trị phơi sáng (exposure) tốt nhất có thể giữ lại phần lớn thông tin hình ảnh trong khả năng thu nhận của bộ cảm biến (sensor). Đây là một lĩnh vực mà các máy ảnh dSLR thực sự vượt trội so với dòng máy ảnh bỏ túi. Các bộ cảm biến của máy dSLR lớn hơn nhiều, vì thế nó có khả năng ghi nhận khoảng giá trị sáng lớn hơn.


Center-weighted Metering


Center-weightedmetering hướng đến việc đo đạc ánh sáng tại vùng trung tâm của ảnh. Nó cho phép bạn có giá trị chính xác hơn đối với một vùng quan trọng trên ảnh và làm việc tốt khi mà ánh sáng của toàn bộ khung cảnh không thay đổi nhiều. Hình 2 thể hiện một ví dụ của cách đo sáng này.

Hình 2. Trong chế độ center-weighted metering, máy ảnh sử dụng vùng trung tâm của viewfinder để quyết định độ phơi sáng

Một biến thể của center-weighted metering là center-weighted evaluative metering, trong đó toàn bộ ảnh đều được xử lý khi quyết định độ phơi sáng nhưng vùng trung tâm của tấm ảnh sẽ được coi trọng hơn khi tính toán giá trị này.


Spot Metering


Spot metering chỉ có mặt ở những máy ảnh tầm trung hoặc các máy ảnh chuyên nghiệp. Chế độ này đo sáng những vùng nhất định trên ảnh, thường chỉ chiếm khoảng 3% của toàn bộ khung hình để quyết định độ phơi sáng. Trên một số máy ảnh, điểm đo sáng được cố định ở chính giữa viewfinder nhưng trên một số máy ảnh khác (như của Canon), bạn có thể thiết lập để bộ đo sáng đọc giá trị này từ bất kì điểm nào được focus. Hình 3 và 4 thể hiện các ví dụ về chế độ này.

Hình 3. Trong nhiều máy ảnh, chế độ spot-metering sử dụng một vùng nhỏ trên viewfinder để tính toán độ phơi sáng. Chế độ này làm việc tốt nhất khi các tình huống ánh sáng phức tạp.

Hình 4. Một số máy ảnh cấp cao như Canon 1Ds Mark II có thể sử dụng bất kì điểm focus nào làm vùng đo sáng. Điểm focus sẽ được hiển thị lên viewfinder với màu đỏ.

Spot metering là lựa chọn tốt nhất khi một vùng xác định trên ảnh có tính quyết định với việc đo sáng. Một ví dụ của chế độ này là khi bạn chụp hình một ai đó trong điều kiện ánh sáng hậu cảnh quá tối hay quá sáng. Trong tình huống này, evaluative metering sẽ cho ra kết quả over-exposure hay under-exposure đối với chủ đề. Nếu máy ảnh của bạn không có chế độ spot-metering, bạn có thể sử dụng center-weighted metering thay thế.


Chọn độ phơi sáng (Exposure) phù hợp


Với những lựa chọn trên, làm thế nào bạn có thể chọn cái phù hợp nhất với mình? Điều này phụ thuộc vào hoàn cảnh khi bạn chụp. Chế độ evaluative thông thường là lựa chọn tốt nhất đối với phần lớn mọi tình huống. Mặc dù vậy, đôi khi bạn vẫn cần thay đổi độ phơi sáng mà máy ảnh khuyến cáo để có kết quả tốt hơn. Trong chương này, tôi sẽ bàn đến vẫn đề trong từng tình huống cụ thể, làm thế nào để có thể chọn ra độ phơi sáng thích hợp nhất, tránh những vấn đề đáng tiếc liên quan đến yếu tố này.


Độ phơi sáng được quyết định như thế nào?


Bộ đo sáng trong máy ảnh của bạn làm việc bằng cách đọc ánh sáng được phản chiếu vào bộ bộ cảm biến (sensor). Nó sử dụng thông tin này để tìm ra giới hạn sáng-tối có thể ghi nhận được. Khi bạn sử dụng evaluative metering, máy ảnh sẽ tính giá trị trung bình của các vùng. Hãy nhìn ví dụ trong hình 5.

Hình 5. Ảnh này có đầy đủ 10 mức (stop) trong giới hạn đo sáng - giá trị gần như ở mức cao nhất mà các bộ cảm biến dSLR có thể ghi nhận

Giới hạn đo sáng được gọi là Exposure Value (EV). Một giá trị thấp sẽ cho ra kết quả là ảnh tối hơn. Khi khung cảnh được đánh giá, vùng tối nhất sẽ có giá trị là EV2 trong khi vùng sáng nhất sẽ có giá trị là EV12. Toàn bộ giới hạn này bao gồm 10 mức (stop). Trong ví dụ này, máy ảnh sẽ chọn độ phơi sáng có giá trị là EV7, giá trị nằm giữa EV2 và EV12.


Lưu ý:
  • Bạn có thể tăng chi tiết ghi nhận được bằng cách chụp ở chế độ raw. Mô tả chi tiết về chế độ này cũng như làm thế nào để tận dụng ưu điểm của nó sẽ được bàn đến trong một phần khác.
  • Nếu bộ cảm biến trong máy ảnh của bạn có khả năng quản lý 10 mức giá trị sáng khác nhau, mọi thứ đều tuyệt vời và bạn có một tấm ảnh với đầy đủ chi tiết từ sáng đến tối. Nhưng nếu bạn không thể thu lại đầy đủ giới hạn sáng trong khung hình của mình thì sao?
  • Trong trường hợp này, bạn sẽ muốn độ phơi sáng được tập trung vào những chi tiết quan trọng trên tấm hình. Điều này có nghĩa là nếu bạn muốn chụp chi tiết của những bộ quần áo tối màu, chi tiết trong bóng râm, bạn sẽ cần tăng độ phơi sáng lên. Nếu những đám mây, tuyết hay những vùng trắng là những yếu tố quan trọng trong tấm ảnh của bạn, bạn cần độ phơi sáng thấp trong đó nhưng vùng tối sẽ bị mất bớt đi chi tiết.
  • Máy ảnh số nhạy cảm với những vùng sáng hơn là những vùng tối. Vì vậy phương pháp bình thường đối với độ phơi sáng là để bộ đo sáng đo phần sáng nhất của chủ đề bạn muốn lấy chi tiết. Bạn sẽ dễ dàng phục hồi lại các vùng tối hơn là các vùng sáng với Photoshop CS2 hay Photoshop Elements.
Sử dụng Exposure Compensation

Tất cả các máy ảnh dSLR đều cho phép bạn điều chỉnh giá trị phơi sáng khuyến cáo thông qua một tính năng gọi là exposure compensation. Phụ thuộc vào máy ảnh của bạn, giá trị này có thể thay đổi mỗi 1/2 hay 1/3 stop. Sự bù sáng này làm việc bằng cách thay đổi giá trị phơi sáng khuyến cáo nhiều hay ít hơn trong một tình huống cụ thể. Như trong ví dụ sau, hình 6 được chụp với giá trị phơi sáng mà bộ đo sáng khuyến cáo


Hình 6. Thỉnh thoảng, giá trị phơi sáng khuyến cáo không phải là lựa chọn tốt nhất. Ở tấm hình này, các vùng sáng bị over-exposure.


Thủ thuật


Mỗi khi bạn chụp trong tình huống ánh sáng không ổn định hoặc phức tạp, tôi khuyên bạn nên chụp thử một ảnh để xem trước khi chụp loạt ảnh tiếp theo. Việc này cho phép bạn có thể điều chỉnh ngay lập tức nhằm tránh khả năng phải bỏ đi những tấm hình.

Những vùng sáng nhìn trông sáng hơn là tôi muốn. Vì vậy tôi chụp lại với độ bù sáng là -2/3 nhằm giảm đi lượng ánh sáng trong quá trình phơi sáng. Điều này tương tự như thay đổi khẩu độ hay tốc độ chập nhưng kết quả mang lại sẽ tốt hơn những lựa chọn này. Sau khi điều chiển độ phơi sáng giảm đi 2/3, tôi có được tấm hình như ở hình 4.7. Các vùng sáng trông rõ ràng hơn và nó giống với tấm hình mà tôi nghĩ trong đầu trước khi chụp hơn.

Hình 7. Bằng cách sử dụng exposure compensation, tôi đã giảm độ phơi sáng một giá trị là 2/3 stop. Điều này mang lại chi tiết rõ ràng hơn cho tấm ảnh.

Làm sao bạn có thể biết khi nào exposure compensation là một lựa chọn khôn ngoan? Xét cho cùng, nếu bạn đợi đến khi về nhà, xem lại ảnh trên máy tính thì bạn sẽ có thể phải quay trở lại chụp những tấm hình đó 1 lần nữa khi thấy những điều kì cục trên tấm ảnh của mình. Đây là lúc mà màn hình LCD với biểu đồ (histogram) có thể cho bạn phản hồi ngay lập tức với tấm ảnh của mình.

Trong hình 8, bạn có thể thấy histogram với ví dụ overexposure ở hình 6. Những chi tiết trong các vùng sáng sẽ được đặt ở bên phải của histogram chỉ ra rằng bạn có vấn đề với overexposure.



Hình 8. Đây là histogram với độ phơi sáng khuyến cáo. Bạn có thể thấy rằng những vùng sáng được đặt ở bên phải của histogram, chỉ ra rằng bạn sẽ bị mất chi tiết ở những vùng này.

Sau khi bù sáng với giá trị là -2/3 stop, histogram được chuyển sang trái, cho phép tôi ghi nhận được nhiều chi tiết của các vùng sáng hơn, điều mà tôi đã cố gằng làm trước khi chụp (hình 9)



Hình 9. Sau khi thực hiện exposure compensation, tất cả dữ liệu đều nằm trong giới hạn của histogram.

Nếu bạn phải đối diện với hình huống ánh sáng thay đổi nhanh chóng, bạn có thể sử dụng exposure bracketing. Trên phần lớn các máy ảnh, exposure bracketing sẽ chụp 3 ảnh: một ảnh với độ phơi sáng được giảm bớt, một ảnh với độ phơi sáng chuẩn và ảnh còn lại với độ phơi sáng tăng lên so với độ phơi sáng được máy ảnh tính toán ra. Bạn có thể thiết lập giá trị thay đổi với độ phơi sáng nhưng thông thường tôi chỉ sử dụng các mức tăng giảm là 1/2 stop để đảm bảo rằng những tấm ảnh sẽ có mức phơi sáng chính xác. Việc làm thế nào sử dụng chức năng này bạn có thể xem thêm trong sách hướng dẫn sử dụng máy ảnh của mình. Các hình 10a, 10b và 10c hiển thị 3 ảnh được chụp sử dụng tính năng này.


Hình 10a. Với exposure bracketing bạn sẽ chụp được 3 hay nhiều ảnh. Đây là mức phơi sáng đầu tiên, nhỏ hơn mức phơi sáng được khuyến cáo 1/2 stop


Hình 10b. Mức phơi sáng thức hai trong bộ ảnh là mức phơi sáng được khuyến cáo

Hình 10c. Mức phơi sáng cuối cùng này lớn hơn mức phơi sáng được khuyến cáo 1/2 stop.


Chụp các chủ đề tối


Bởi vì bộ đo sáng trong máy ảnh được thiết lập để lưu lại mọi thứ dựa trên mức sáng trung bình (18% trên thang độ xám), các chủ đề tối đôi khi sẽ trở nên sáng quá khi bạn thử tăng mức sáng trung bình này lên. Để khắc phục điều này, bạn có thể sử dụng exposure compensation, sử dụng chế độ đo sáng spot metering (nếu máy bạn hỗ trợ) hay đo sáng vào vùng có độ sáng lớn hơn.

Phần lớn các máy ảnh đều có khả năng lưu (khóa) lại thông tin về độ phơi sáng và cho bạn phối cảnh lại lại trước khi chụp. Điều này thông thường được thực hiện ở chế độ chụp 1 ảnh một (Single Shot Focus) bằng cách focus vào chủ đề, giữ nguyên nút chụp ở vị trí 1/2 trong khi bạn phối cảnh lại. Lựa chọn khác nếu máy ảnh của bạn có nút khóa exposure, bạn có thể sử dụng nó. Giá trị ghi nhận được sẽ được giữ cho đến khi ảnh được chụp. Vì thế bạn cso thể thay đổi tiêu cự, focus hay phối cảnh lại tấm hình. Khi nút chụp được nhấn và ảnh đã được lưu lại, việc khóa giá trị phơi sáng sẽ bị chấm dứt và bạn sẵn sàng để chụp tấm hình kế tiếp.

Đối với những ảnh có một lượng lớn các vùng tối, điều chỉnh độ phơi sáng có thể lên đến giá trị tương đương 2 khẩu độ (f-stop). Ví dụ trong hình 11, tôi chụp khung cảnh ở giá trị phơi sáng đo được.


Hình 11. Các ảnh tối có thể bị overexposure bởi bộ đo sáng giống như ví dụ bên dưới

Như bạn thấy, các vùng màu đen có thang độ xám lớn hơn do bộ đo sáng óố gắng đưa những vùng này về gần điểm đo sáng trung bình. Trong hình 4.12, tôi sử dụng độ bù sáng là -1 2/3 (-1.67) stop để những vùng này tôi tối hơn như ảnh gốc

Hình 12. Để những vùng màu đen giữ màu nhưng chúng vốn có, tôi sử dụng độ bù sáng là -1 2/3 stop.


Chụp các chủ đề sáng


Trừ khi bạn là một fan của tuyết có màu xám hay những hình ảnh bị mất màu trắng, thông thường việc chụp các chủ đề sáng cũng yêu cầu phải điều chỉnh độ phơi sáng. Giống như chụp các chủ đề tối, khi bộ đo sáng đánh giá ánh sáng của khung cảnh (một vùng tuyết trắng chẳng hạn), nó sẽ cố gắng thể hiện khung cảnh toàn tuyết trắng ở mức sáng trung bình. Đó là nguyên nhân bức ảnh của bạn trông có vẻ xám đi (hoặc nhìn trông hơi xanh xanh)

Trong hình 13, tôi chụp ở mức phơi sáng được khuyến cáo. Như bạn thấy, các vùng trắng trông không sáng như nó vốn có.

Hình 13. Các khung cảnh sáng cũng có những vẫn đề như các khung cảnh tối. Bộ đo sáng cố gắng để chủ đề chính nằm ở mức sáng trung bình, làm cho những vùng trắng trông bị xám đi.


Bằng cách sử dụng exposure compensation và chụp tấm hình ở mức bù sáng là +2 stop, lớp tuyết trông sáng trở lại trong khi vẫn giữ được nguyên chi tiết.

Hình 14. Bằng cách +2 stop vào độ phơi sáng, các vùng trắng sẽ trở lại như chúng vốn có.


Chụp ảnh với nguồn sáng ở phía sau


Những khung cảnh có nguồn sáng phía sau là những tình huống khó khăn nhất để bộ đo sáng thực hiện chính xác công việc. Thông thường bạn sẽ có một nguồn rất sáng, như mặc trời, đến mức làm tràn ngập bộ đo sáng. Để khắc phục, bộ đo sáng cố gắng đưa những vùng sáng nhất về trong giới hạn thông thường. Điều này sẽ làm cho bạn chỉ nhìn thấy cái bóng đen của người hay của các chủ đề khác.


Thủ thuật


Giải pháp tốt nhất với nguồn sáng ở phía sau là sử dụng đèn flash để giúp chiếu sáng chủ đề.

Trong tình huống này, sử dụng center-weighted hay spot metering là lựa chọn tốt nhất vì bạn sẽ luôn luôn đo sáng chủ đề và loại bỏ phần nền sáng. Hình 4.15 thể hiện một tấm hình được chụp ở mức độ phơi sáng tính ra trong chế độ evaluative metering.

Hình 15. Trong tình huống hậu cảnh quá sáng, bộ đo sáng sẽ bị tràn ngập bởi ánh sáng của hậu cảnh và làm cho chủ đề chính bị under-exposure.

Bằng cách chuyển sang chế độ spot metering, tôi ó thể thay đổi đâu là nguồn sáng chính và kết quả là tấm ảnh như trong hình 16. Độ phơi sáng bị thay đổi đi 3 stop. Mặc dù tôi bị mất chi tiết ở những vùng sáng nhưng tôi lại có thể nhìn rõ chủ đề trong tấm ảnh là gì.
Hình 16. Bằng cách chuyển sang spot metering, tôi có được độ phơi sáng tốt hơn, cho phép tôi ghi lại chi tiết về chủ đề mặc dù bị mất đi chi tiết ở hậu cảnh.

Khi bạn không thể chuyển sang chế độ đo sáng khác vì một vài lý do nào đó thì đó là thời điểm cho bạn sáng tạo bằng cách sử dụng một kĩ thuật khác. Bạn hãy đo sáng bầu trời mà không có mặt trời trong khung hình (tôi giả sử bạn đang chụp với nguồn sáng phía sau là mặt trời) hoặc đo sáng vào mặt đất. Ngoài ra bạn cũng có thể di chuyển đến gần chủ đề để chủ đề chiếm trọn khung hình, sau đó nhấn 1/2 nút chụp để bộ đo sáng hoạt động. Nếu máy ảnh của bạn có nút khóa exposure, khóa giá trị bạn đo được rồi di chuyển để phối lại lại tấm hình bạn muốn chụp (tất nhiên, nếu không có nút khóa này, bạn sẽ phải giữ nguyên nút chụp ở vị trí 1/2 trong khi di chuyển và phối cảnh).


Bài dịch từ chương 4 - The Digital SLR Guide: Beyond Point-and-Shoot Digital Photography của tác giả Jon Canfield


@: Hix, đọc xong em mới chỉ hiểu sơ sơ... cái này phức tạp quá 😔
Bài dịch của dt0306 rất hay. Rất cần thiết cho các bác còn bở ngỡ với máy ảnh nói chung.

@dt0306: nên ghi thêm nguồn trích dẫn nha.
hay ko chịu nỗi, thanks nhiều lắm bác dt0306 a'.
e đang thắc mắc nhiều thứ về cái metering này , đang định post bài lên hỏi , thì search ra bài này ! cảm ơn các bác và cảm ơn search của diễn đàn :x
hellmen
TÍCH CỰC
15 năm
Thế còn ở chế độ Partial Metering thì sao ạ?! Bài của chúng ta về vấn đề đo sáng đã gần như hoàn hảo rồi, mong ACE nào rành về Partial Metering vui lòng vào cập nhập cho mọi người nắm hết kỹ thuật đo sáng đi ạ!
phương pháp đo sáng Partial

Với các máy ảnh Canon, các bạn sẽ gặp các thuật ngữ về chế độ đo sáng tương đối khác với các hãng máy ảnh khác:
1. Evaluative = Matrix, Multi (ở các máy hiệu khác).
2. Partial metering: Đo sáng với 1 phần của khung ngắm.

Partial metering được định nghĩa là phương pháp đo sáng dùng điểm chính giữa khung ảnh và giá trị trung bình của vùng 9% diện tích khung ảnh nằm ở giữa khung ngắm. Phương pháp này được khuyến cáo dùng khi bạn cần 1 giá trị phơi sáng cân bằng giữa chủ thể tối và vùng không gian xung quanh tối hơn hay ngược lại. Tương tự như phương pháp đo sáng điểm, Partial cũng chỉ dựa trên điểm giữa của khung ngắm mà không thể căn cứ trên các điểm lấy nét ở biên (chỉ các dòng máy 1D/1Ds có tính năg định nghĩa điểm đo sáng điểm và đo sáng Partial tương ứng với các điểm lấy nét ở biên mà thôi).

Nói 1 cách nôm na để có thể so sánh sự tương đồng về cách đặt tên gọi các phương pháp đo sáng của Canon so với cách gọi tên thông thường, Canon đã tách cách đo sáng Center-weighted thành 2 phương pháp riêng của mình là Partial (với 9% diện tích khung ngắm ở giữa) và Center-weighted (25% diện tích khung ngắm tính từ điểm giữa).
gửi tặng các tiền bối yêu nghề chụp ảnh một bái viết về kinh nghiệm đo sáng của NTL admin của Hanoicorner.....(trích từ Nhiếp ảnh số A-Z):

Kinh nghiệm đo sáng

Từ khi nhiếp ảnh ra đời cho đến này thì vấn đề đo sáng khi chụp ảnh luôn là một đề tài nóng bỏng và hấp dẫn. Bởi vì nhiếp ảnh là vẽ bằng ánh sáng nên việc xác định đúng lượng sáng cần thiết cho nội dung thể hiện của một tấm ảnh là cực kỳ quan trọng. Sự khác biệt giữa nhiếp ảnh gia Pro và nghiệp dư cũng nằm tại ánh sáng trong ảnh. Kỹ thuật đo sáng đã không ngừng phát triển mà thiết bị chuyên dụng nổi tiếng nhất là các máy đo sáng cầm tay - Exposure Meter. Vào thoảng thập niên 70 của thế kỷ XX thì sự tiến bộ vượt bậc của máy đo sáng lắp sắn trong máy ảnh đã thật sự tạo một bước ngoặt và đưa các thiết bị đo sáng cầm tay trở thành công cụ riêng của Studio. Cùng với thời gian, kinh nghiệm và tiến bộ của khoa học thì các máy ảnh SLR và dSLR gần đây cho kết quả đo sáng chính xác và ổn định. Nhưng chưa bao giờ máy móc có thể thay thế con người 100%. Chính bạn là người duy nhất biết mình cần một lượng sáng bao nhiêu cho tấm ảnh sẽ chụp. Máy móc giúp bạn biết được các thông số kỹ thuật về ánh sáng nhưng nó không thể nói với bạn chính xác cặp thông số "khẩu độ ống kính/tốc độ chụp ảnh" cần thiết là bao nhiêu? Để có thể đo sáng đúng, hay xác định chính xác, lượng ánh sáng này ta cần biết những nguyên tắc căn bản sau đây:

1. Tập cách phát hiện ánh sáng đẹp: NTL muốn nói ngay với bạn rằng không phải khi trời nắng to thì cũng đồng nghĩa với ánh sáng đẹp. Ánh sáng đẹp thường rất phức tạp, có nhiều độ chuyển, tạo khối tốt...Bạn có thể gặp ánh sáng đẹp khi trời nắng, lúc ngày mưa hay thậm chí trong một buổi chiều đông ảm đạm. Hãy tập thói quen quan sát và phát hiện.

2. Tập cách diễn giải ánh sáng thực địa: với kinh nghiệm của riêng cá nhân mình thì một cảnh với ánh nắng chan hòa lại thường rất khó thể hiện ảnh đẹp và nghệ thuật như ý muốn. Trái lại một ngày trời nhiều mây lại có cơ hội sáng tác tốt. Trước khi bấm máy bạn nên để vài phút tự phân tích hướng sáng, bóng đổ, sự khác biệt của tương phản giữa các vùng...Nhiều khi cùng một cảnh nhưng với ánh sáng khác nhau sẽ cho những kết quả rất khác biệt. Chính điều kiện ánh sáng là yếu tố quyết định bố cục và kỹ thuật của ảnh. Chụp ảnh cũng cần sự kiên nhẫn đợi đến khi có ánh sáng thích hợp.

3. Tập cách ước lượng ánh sáng: đây là một việc làm không dễ, có vẻ như rất Pro, thế nhưng nếu bạn thật sự muốn đạt được thì chỉ cần luyện tập thường xuyên. Đầu tiên bạn hãy lấy ISO 100 làm chuẩn rồi tập tự đưa ra cặp khẩu độ/tốc độ, sau đó dùng máy ảnh xác định lại kết quả này. Khi bạn có khả năng ước lượng đúng ánh sáng thì hoàn toàn có thể xác định chính xác độ chênh sáng giữa các vùng và có giải pháp hợp lý.

4. Cần biết mình muốn thể hiện cái gì? Một nhiếp ảnh gia nổi tiếng người Nhật đã nói: cách đơn giản nhất để xác định đúng lượng sáng cần thiết cho tấm ảnh là biết được mình nhìn tấm ảnh đó "sáng" hay "tối". Nếu lấy trị số "0" làm mốc cho kết quả đo sáng của máy thì khi ta tiến tới + 2,5 Ev ảnh sẽ rất sáng, khi tiến tới -2,5 Ev thì ảnh sẽ rât tối. Đây cũng là nguyên tắc căn bản để tiến hành hiệu chỉnh kết quả đo sáng.

5. Cần biết ưu/nhược điểm của thiết bị chụp ảnh mà mình đang sử dụng. Không phải ai cũng biết rằng giữa phim âm bản và dương bản có hai nguyên tắc đo sáng rất khác nhau: phim âm bản cần ưu tiên vùng ánh sáng thấp, phim dương bản cần ưu tiên vùng ánh sáng cao. Bên cạnh đó bạn cũng cần biết chính xác "Latitude d'exposition" (Exposure Latitude) của từng loại phim. Xin bạn đừng nhầm lẫn khái niệm này với "Gamme Dynamique" (Dynamic Range) nhé. Còn với kỹ thuật số hiện tại thì trừ chiếc máy Fuji S3 ra tất cả các dSLR đều tuân thủ nguyên tắc ưu tiên vùng ánh sáng cao.

Để có thể sử dụng hiệu quả các thiết bị đo sáng thì trước hết cần hiểu hoạt động của chúng. Ta có thể phân ra thành 2 dòng máy đo sáng chính:

1. Exposure Meter, gồm có:
- Light Meter: dùng để đo ánh sáng liên tục
- Flash Meter: dùng để đo ánh sáng đèn flash trong studio

2. TTL Meter: là loại thiết bị gắn sẵn trong máy ảnh SLR, dSLR, MF...

Hai dòng thiết bị này hoạt động trên hai nguyên tắc khắc hẳn nhau. "Exposure Meter" đo ánh sáng chiếu tới chủ thể. Để biết kết quả đo sáng chính xác ta cần đặt Meter gần nhất với chủ thể đồng thời hướng chính xác hình bán cầu mầu trắng của máy về phía ống kính. Góc định hướng này có ảnh hưởng rất quan trọng tới kết quả đo sáng. Thông thường người ta tìm cách sao cho trục của ống kính máy ảnh thẳng hàng với hình bán cầu trắng này. Ưu điểm của Meter cầm tay là nó không chịu ảnh hưởng của mầu sắc hay độ sẫm, nhạt của chủ thể. Nhưng trái lại không phải lúc nào ta cũng có thể tới gần để đo sáng như trong trường hợp ảnh phong cảnh xa. Mẹo để giải quyết trường hợp này là bạn giơ cao Meter hơn đầu và hướng hình bán cầu trắng theo hướng xa máy ảnh nhất. Kết quả đo sáng của Meter chỉ chính xác theo từng vùng và đây là một nhược điểm lớn.

Loại TTL Meter đo ánh sáng phản xạ từ vật thể qua ống kính máy ảnh. Cách đo sáng này chính xác theo phương diện là nó sẽ nhận được ánh sáng từ vật thể có kể đến cả những thay đổi trên quãng đường đi. Nhưng nhược điểm của nó là bị ảnh hưởng mạnh bởi mầu sắc của vật thể cũng như độ sẫm, nhạt của nó. Như thế kết quả đo sáng sẽ không chính xác và ta cần áp dụng thêm hiệu chỉnh kết quả đo sáng (sẽ đề cập tới sau) Trong các máy SLR, dSLR cao cấp thường có 3 kỹ thuật đo sáng điển hình:
- Matrix hay Multizone: đây là kỹ thuật tiên tiến nhất cho phép máy ảnh thao tác đo sáng tại nhiều vùng khác nhau trên ảnh rồi sau đó so sánh với các trường hợp đo sáng được tính toán trước và lưu trong bộ nhớ, tiếp theo máy sẽ cho gia một kết quả hoàn chỉnh nhất. Nến nhớ rằng trước đây TTL Meter chỉ tính giá trị trung bình của toàn ảnh mà thôi.
- Đo sáng trung tâm: ta hay thấy phần dành cho đo sáng có ký hiệu hình tròn, chiếm khoảng 75% khuôn ngắm. Khi thao tác đo sáng thì máy sẽ chỉ tính toán các giá trị được thấy trong phạm vi giới hạn này mà thôi. Đây là phương pháp đo sáng đặc biệt hiệu quả với thể loại ảnh chân dung.
- Đo sáng điểm: tuỳ theo máy mà góc đo sáng "spot" thay đổi trong khoảng từ 1° tới 5°. Đây là phương pháp được các nhiếp ảnh gia Pro ưa chuộng nhất vì nó cho biết chính xác độ tương phản của ảnh và cho một khả năng sáng tạo vô cùng.

Cả hai loại thiết bị đo sáng này đều hoạt động dựa trên chuẩn cổng nghiệp "độ xám trung mình 18%". Hãng Kodak đã chế tạo "Grey Card" phục vụ cho nhu cầu đo sáng "chuẩn" này. Trong phạm vi bài viết này NTL chỉ muốn đề cập tới thao tác đo sáng ngoài trời với ánh sáng tự nhiên chứ không phải ánh sáng nhân tạo, rất chủ động, trong các studio.

Như đã đề cập tới trong bài viết #1 thì việc phân tích ánh sáng của một khuôn hình đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong sáng tạo. Dựa trên nguyên lý "Zone System" ta có thể chia độ tương phản của ảnh theo các cấp độ sau:

1. Tương phản yếu: khi độ chênh sáng giữa vùng sáng nhất/tối nhất nhỏ hơn 4 Ev. Trong trường hợp này thì sự can thiệp của kỹ thuật buồng tối với phim cổ điển sẽ đem lại cho ta độ tương phản cần thiết.

2. Độ tương phản trung bình: khi độ chênh sáng này là 5 Ev. Đây là một trường hợp căn bản và lý tưởng cho các loại ảnh.

3. Độ tương phản cao: khi độ chênh sáng lớn hơn 6 Ev. Với hoàn cảnh này ta sẽ bị mất chi tiết hoặc trong vùng ánh sáng cao, hoặc trong vùng ánh sáng thấp tuỳ theo lựa chọn ưu tiên. Việc xử lý từ thao tác tráng phim cho đến chọn loại giấy phóng ảnh có vai trò quyết định cho chất lượng ảnh.

Với kỹ thuật số ta hoàn toàn có thể áp dụng các nguyên tắc này và tiến hành chỉnh sửa thêm ảnh với các công cụ tin học. Với các cảnh tĩnh thì khi độ chênh sáng quá lớn, giải pháp hoàn hảo nhất là chụp 2 kiểu ảnh riêng biệt rồi ghép lại với nhau. Bạn nên nhớ rằng nếu ảnh gốc đã mất chi tiết thì không một phần mềm nào có thể tái tạo lại được chúng ngoài cách "copy & paste". Một giải pháp nữa có thể áp dụng là dùng thêm kính lọc ND với hệ số lớn.

Bây giờ ta hãy quay lại với kỹ thuật đo sáng dùng "TTL Meter" - loại thiết bị phổ biến nhất. Theo kinh nghiệm của riêng cá nhân mình thì NTL nhận thấy kỹ thuật "Matrix" hoàn toàn đáng tin cậy với điều kiện ánh sáng không trực tiếp, ánh sáng tản hay phản xạ. Khi độ chênh sáng cao thì đo sáng trung tâm là giải pháp linh hoạt nhất đồng thời cho phép ta thao tác rất nhanh. Cuối cùng là kỹ thuật đo sáng điểm "spot" đặc biệt dàng cho sáng tạo, chỉ có kỹ thuật này mới cho bạn biết cực kỳ chính xác lượng ánh sáng cần thiết cho tấm ảnh trong một hoàn cảnh tinh tế về ánh sáng.

Bên cạnh đó ta có thể dùng "Grey card" để đo sáng khi chụp ảnh phong cảnh chẳng hạn. Bạn chỉ cần để Grey Card trong cùng một ánh sáng chiếu chung cho cảnh chụp rồi tiến hành đo sáng trên đó bằng TTL Meter. Giải pháp này tránh được ảnh hưởng của mầu sắc trên chủ thể nhưng bạn cần làm hiệu chỉnh thêm kết quả đo sáng +1/2 Ev đến +1 Ev với các cảnh sáng mầu và -1/2 Ev đến -1 Ev với các cảnh sẫm mầu. Ngược lại, khi bạn đo sáng trực tiếp bằng TTL Meter thì với các ảnh sẫm mầu ta cần thao tác -Ev và +Ev với các cảnh sáng mầu. Lý do rất đơn giản: máy ảnh nhìn tất cả theo độ xám 18% nên nó "cho rằng" các cảnh sáng mầu là "thừa sáng" nên chủ động giảm bớt lượng sáng, ngược lại cho các cảnh sẫm. Nếu ta lấy vị dụ ảnh chụp than đen cần hiệu chỉnh kết quả đo sáng chừng - 2Ev thì một cảnh tuyết trắng có thể cần tới +2 Ev. Thao tác hiệu chỉnh kết quả đo sáng này đặc biệt quan trọng với ảnh macro khi chủ thể mầu sắc chiếm phần lớn khuôn hình. Với kinh nghiệm thực tế ta có thể thấy rằng mầu vàng cần +1 1/2 Ev; mầu tím sẫm hay đỏ sẫm cần -1 1/2 Ev...

Khi bạn gặp một tình huống ánh sáng quá phức tạp thì thao tác đo sáng trên lòng bàn tay sẽ là một giải pháp hay. Bạn chỉ việc hướng ống kính vào đó là xem kết quả của cặp "khẩu độ/tốc độ" nhưng nên nhớ rằng da tay phản xạ ánh sáng nhiều gấp 2 lần độ xám 18% nên ta cần giảm bớt đi -1 Ev để có kết quả đúng.

Trên đây là những nguyên tắc căn bản nhất mà bạn cần nhớ và thành thạo khi chụp ảnh. Không có một lý thuyết nào hiệu quả hơn kinh nghiệm thực hành, bạn cần tập luyện và tự rút ra bài học cho chính mình.

NTL hy vọng với chùm bài viết ngắn này đã giúp các bạn giải đáp được phần nào những thắc mắc khi đo sáng cho một tấm ảnh. Những thắc mắc, trao đổi sẽ giúp chúng mình cùng đi lên đấy.

PS: trích bài viết với mục đích mong muốn đong góp, chia sẽ kiến thức với mọi người chứ không vì bất kỳ mục đích lợi nhuận hay ý đồ nào khác:laugh8kb:
Chính xác là cần thiết và thiết thực hơn rất nhiều nếu có cả mấy hình ảnh minh họa.
Càng đọc càng thấy loạn cả lên, đọc nhiều mắt toét hết rùi phải in ra chữ to để đọc......
bhtbr
ĐẠI BÀNG
12 năm
Càng đọc càng rối, phức tạp quá
vodanh86hp
ĐẠI BÀNG
12 năm
Hic, em không biết tạo bài mới ở đâu trong Box Hỏi đáp này nền cho em ké nhờ topic này vì nó cũng có tí liên quan nhé.

Em mới lần đầu sử dụng DSLR (Nikon D3100 + Len Kit), sau ngày đầu tiên đi chụp thì e có 1 chút thắc mắc thế này, mong các bác giúp đỡ:

Buổi tối, để ở chế độ A, AF-S, iso 1600. Cùng 1 địa điểm ngắm, cùng 1 khẩu độ (về cơ bản thì không chỉnh 1 thông số gì), tại sao khi chụp mấy ảnh thì có ảnh sáng (hài lòng) có ảnh bị tối (thất vọng, hic)?

E chỉ đoán là do em bấm nửa nút có khác nhau nhưng chưa hiểu là khác chỗ nào.

Nếu để chế độ Live View, khi bấm nửa nút thì ảnh tối, cứ giữ và lựa 1 lúc thì nó lại sáng. Hic, có bác nào giúp em vụ bấm nửa nút mà ảnh sáng với. Em muốn chụp mà không dùng đến Live View vẫn cho ra ảnh sáng thì làm như thế nào? Hic, cứ cái sáng cái tối mà thấy buồn.
@vodanh86hp Up 2 cái hình "sáng" "tối" lên đây đi bác.
vodanh86hp
ĐẠI BÀNG
12 năm
@starnt e up 4 ảnh lên cho bác xem:
2 ảnh tối:
[​IMG]
Date Time Original: 2012:09:30 20:35:46
Exposure Time: 1/125
F Number: f / 3.50
Exposure Program: Aperture priority
ISO Speed Ratings: 1600
Metering Mode: CenterWeightedAverage
Flash: Flash did not fire
Focal Length: 18mm
White Balance: Auto white balance
Make: NIKON CORPORATION
Model: NIKON D3100

[​IMG]
Date Time Original: 2012:09:30 20:35:26
Exposure Time: 1/125
F Number: f / 3.50
Exposure Program: Aperture priority
ISO Speed Ratings: 1600
Metering Mode: CenterWeightedAverage
Flash: Flash did not fire
Focal Length: 18mm
White Balance: Auto white balance
Make: NIKON CORPORATION
Model: NIKON D3100

2 ảnh sáng:
[​IMG]
ẼXIF Date Time Original: 2012:09:30 20:35:56
Exposure Time: 1/15
F Number: f / 3.50
Exposure Program: Aperture priority
ISO Speed Ratings: 1600
Metering Mode: CenterWeightedAverage
Flash: Flash did not fire
Focal Length: 18mm
White Balance: Auto white balance
Make: NIKON CORPORATION
Model: NIKON D3100

[​IMG]
EXIF: Date Time Original: 2012:09:30 20:36:12
Exposure Time: 1/15
F Number: f / 3.50
Exposure Program: Aperture priority
ISO Speed Ratings: 1600
Metering Mode: CenterWeightedAverage
Flash: Flash did not fire
Focal Length: 18mm
White Balance: Auto white balance
Make: NIKON CORPORATION
Model: NIKON D3100


File gốc:
http://www.mediafire.com/?69sb0j6vnsv0cvb

Cùng ISO, EV, cùng khẩu độ A nhưng khác nhau về tốc độ chụp. Các bác giúp em kinh nghiệm bấm nửa nút mà tốc độ chụp buổi tối luôn ra được ảnh "sáng" nhé.

Xu hướng

Bài mới









  • Chịu trách nhiệm nội dung: Trần Mạnh Hiệp
  • © 2024 Công ty Cổ phần MXH Tinh Tế
  • Địa chỉ: Số 70 Bà Huyện Thanh Quan, P. Võ Thị Sáu, Quận 3, TPHCM
  • Số điện thoại: 02822460095
  • MST: 0313255119
  • Giấy phép thiết lập MXH số 11/GP-BTTTT, Ký ngày: 08/01/2019