Khi tiền xu chính thức đưa vào lưu thông trở lại ở Việt Nam vào cuối 2003, các nhà sản xuất đã bắt đầu đưa những chiếc máy bán hàng tự động sử dụng loại tiền này ở các thành phố lớn. Tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân khác nhau (không có thói quen xài tiền xu, giá tiền mua vật phẩm cao vì máy mắc…) mà những lợi thế của loại hình bán hàng tiên tiến này gần như không phát huy được ở Việt Nam. Trong thời gian gần đây thì một số công ty như VSYS và Paygate (VTC) đã hợp tác với nhau đưa ra những giải pháp mua hàng tự động với giá rẻ hơn đồng thời tiện lợi hơn rất nhiêu so với giải pháp sử dụng tiền xu truyền thống do nó không còn dùng tiền mặt nữa.Trước khi đi sâu vào tìm hiểu giải pháp thuần Việt này, chúng ta hãy cùng điểm qua một chút những ưu và nhược điểm của các giải pháp bán hàng tự động ở Việt Nam trong thời điểm hiện tại.
Thực trạng Việt Nam:
Nếu bạn từng đi nước ngoài, đặc biệt là các nước có chi phí nhân công cao như Châu Âu hay Mỹ, Nhật thì sẽ thấy họ dụng các máy bán hàng tự động rất nhiều, đó là vì tiền để trả cho một nhân công còn cao hơn so với tiền đặt máy. Hơn nữa, khi dùng người thì họ phải thuê một diện tích kios nhất định, lại đội thêm một phần chi phí mặt bằng rất lớn so với giải pháp không người ít tốn diện tích của máy bán hàng.
Quay trở lại với Việt Nam, do chi phí nhân công của chúng ta rất rẻ mà lợi thế chi phí của máy bán hàng đã bị giảm một nửa. Hơn thế nữa, chúng ta còn phát sinh thêm một khoản rất lớn do hầu hết các máy bán hàng đều phải nhập khẩu, chịu nhiều loại thuế và phí khác nhau. Với một chiếc máy bán hàng của Đài Loan hoặc Nhật thì chi phí đầu tư cho mỗi máy khoảng 6000-8000$.
Kết hợp hai yếu tố trên cùng rất nhiều nhược điểm khác như phí quản lý cao (phải có có người đi thu gom tiền mặt mỗi ngày), bất tiện trong việc kiểm kê hàng hóa (hầu hết các máy không nối mạng mà hoạt động độc lập, có khe để người quản lý kiểm tra hàng còn bao nhiêu để bổ sung), tình trạng kém an ninh ở một số khu vực (có thể bị đập máy cướp tiền) mà máy bán hàng tự động khó lòng cất cánh ở nước ta. Hơn thế nữa, khi dùng máy bán hàng tự động kiểu truyền thống này thì tiền bán hàng nằm chết trong máy cho đến khi có người đến thu gom, làm giảm khả năng xoay vòng vốn của doanh nghiệp.
Giải pháp máy bán hàng của VSYS và Paygate:
Qua những gì mình nói ở trên thì bạn có thể thấy việc sử dụng máy bán hàng tự động ở Việt Nam gặp rất nhiều khó khăn, nếu không muốn nói là cực kỳ khó ứng dụng trong thực tế. Để giải quyết vấn đề đó thì VSYS và Paygate đã đưa ra giải pháp bán hàng tự động không dùng tiền mặt với những cách tiếp cận rất mới. Tất nhiên, phương pháp của 2 công ty này không chỉ dừng lại ở việc bán hàng mà nó còn có nhiều tác dụng khác nhưng đó không phải là nội dung của bài viết này.
Vậy giải pháp ở đây là gì? VSYS đưa ra những chiếc máy hoàn toàn sản xuất ở Việt Nam cũng như giải pháp phần mềm tự phát triển, hệ thống máy chủ kết nối liên tục với máy bán hàng còn VTC là hệ thống thanh toán không tiền mặt thông qua tài khoản Paygate. Với việc tự sản xuất thì chi phí cho một chiếc máy sẽ bẳng khoảng một nửa hoặc thấp hơn nữa so với nhập khẩu. Hơn thế nữa, chi phí mà VSYS đưa ra còn bao gồm cả phí kết nối với máy chủ và phần mềm theo dõi. Ngay khi máy bán một món hàng nào đó thì chủ của máy cũng sẽ biết do máy bán hàng liên tục kết nối với máy chủ qua mạng di động.
Như vậy, một phần bài toán về chi phí đã được giải quyết, với mức giá rẻ hơn khá nhiều thì người bán sẽ có thể giảm được giá thành sản phẩm, hấp dẫn nhiều người mua hơn so với mức giá quá cao của các máy hiện tại. Hơn thế nữa, với việc không dùng tiền mặt thì mức giá còn có thể tính đến con số lẻ 10-20 đồng thay vì phải dùng số chẵn theo kiểu 5-10 ngàn hiện tại.
Không dùng tiền mặt:
Một máy bán hàng dù rẻ, dù tốt thế nào đi nữa nhưng nếu không mang lại sự tiện lợi cho khách hàng thì cũng chẳng ai dùng. Hầu hết các máy bán hàng ở nước ta đang dùng tiền xu (gần như không còn thấy xuất hiện nhiều) hoặc tiền mặt (báo chấp nhận 20 ngàn và 10 ngàn nhưng hầu hết chỉ hoạt động với tờ 10 ngàn do phù hợp với kích cỡ tiền nước ngoài) nên không có tác dụng thực tế. Để khắc phục nhược điểm đó thì VSYS đã dùng cổng thanh toán Paygate. Mỗi tài khoản Paygate là một số điện thoại riêng lẻ (VTC công bố có hơn 1 triệu tài khoản), do đó họ nghĩ ra một cách cực kỳ hay là gọi điện đến máy bán hàng để thanh toán, tiền sẽ tự trừ trong tài khoản mà người dùng không cần phải đăng nhập hay xác thực gì cả. Trước giờ mình chỉ dùng Paygate để nạp thẻ điện thoại nhưng giờ đã có thể làm thêm việc này nữa.
Với những ai dùng máy điện thoại thông minh, họ có thể giảm bớt thời gian bằng cách dùng QR code (trong video mình nói sau thành barcode, xin lỗi các bạn), tiết kiệm thời gian bấm số. Điện thoại mắc tiền hơn có NFC thì ta cũng chỉ việc chạm nó vào máy là đã có thể trả tiền! Nếu dùng điện thoại thường, bạn có thể dùng các thẻ trả trước của Paygate hỗ trợ RFID, cũng chạm vào máy để trừ tiền.
Quảng cáo
Nói riêng về máy nạp tiền kiêm tạo tài khoản này, mình rất thích nó vì giải quyết được cực kỳ nhiều vấn đề. Lấy ví dụ có thể dùng để đóng tiền học cho các em sinh viên, nhanh, tiện mà không phải trả thêm tiền cho hàng chục thủ quỹ, kế toán hay nhân viên ngân hàng như cách rất nhiều trường đại học Việt Nam đang dùng. Dự kiến sắp tới đại học GTVT sẽ là trường đầu tiên áp dụng cách thu học phí kiểu này.
Qua cách thanh toán này, chúng ta lại giải quyết được bài toán số 2 về phí quản lý, an ninh của tiền và tăng cường luân chuyển vốn của doanh nghiệp (bán được hàng là chủ máy sẽ nhận được tiền vào tài khoản ngay)….
Có một ưu điểm mà mình thật sự thích ở máy bán hàng loại này là bạn có thể bán bất cứ những gì mình thích, kể cả máy pha cafe như trong video hay những thứ nhạy cảm như BCS (vui lòng xem video để biết chi tiết!).
Lưu ý:
- Thử nghiệm được thực hiện trên máy phiên bản beta.
- Bạn nào muốn thử có thể ra VTC Cộng Hòa để dùng, dự kiến trong vài tuần nữa các máy sẽ được hoàn thành và thử nghiệm tại Hà Nội và sau đó chính thức đi vào hoạt động.
