Nên đi hướng nào?
Vì sao gọi là Edge? Một số quan chức cấp cao của Microsoft cho biết rằng cái tên đến từ việc họ xem Edge như là một thứ "nằm ở rìa của các chức năng và tiêu chuẩn web hiện đại", mà trong tiếng Anh thì chữ "rìa" chính là "edge".
Theo lời Drew DeBruyne, giám đốc quản lý phần mềm của Microsoft, thì "đã từng có rất nhiều cuộc tranh cãi trong nội bộ công ty về hướng đi cho trình duyệt mới này. Liệu chúng tôi sẽ làm nó như là một phiên bản IE kế tiếp? Hay chúng tôi nên tận dụng việc ra mắt Windows 10 để đặt ra một tiêu chuẩn mới cho trình duyệt trong tương lai?". Một số người không đồng tình với ý kiến thứ hai bởi vì nó sẽ liên quan đến việc thay đổi rất nhiều thành phần của IE. "Chúng tôi thật sự phải tìm cách gì đó để vượt qua khó khăn này, và nghĩ thật nhiều về việc bước đi một bước quan trọng nếu chọn cách thứ hai. Nhưng quan trọng nhất, nó là thứ tốt nhất cho khách hàng của chúng tôi, cho những người dùng của chúng tôi".
Làm một cú nhảy vọt
Trong thời buổi hiện đại ngày nay, có khả năng là sẽ chẳng ai cảm thấy buồn khi IE không còn xuất hiện nữa. Mặc cho thời hoàn kim của mình từ năm 1995 đến 2004 và đã diệt được đối thủ Netscape nhưng không còn ai vui mừng vì điều đó. Microsoft tích hợp thẳng trình duyệt này vào Windows để chiếm thế độc quyền, buộc người dùng phải xài IE, và chính điều đó đã biến IE thành một trong những trình duyệt bị ghét nhất thế giới. Về sau hãng buộc phải cung cấp thêm các lựa chọn trình duyệt khác theo lệnh chống độc quyền từ Bộ tư pháp Mỹ.
Nhưng cũng có những lý do khác khiến người dùng không thích IE, mà quan trọng nhất là việc Microsoft khăn khăn sử dụng các chuẩn HTML của riêng mình khiến tính tương thích của website trở nên khó khăn hơn. Ngoài ra, hiệu năng kém và tốc độ chậm cũng là những nguyên nhân góp phần vào việc này.
Đến năm 2010, Microsoft mới bắt đầu phản hồi lại những chỉ trích này với việc làm mới hoàn toàn IE 9. Trong thời gian đó Chrome cũng đang phát triển như vũ bảo, điều đó buộc Microsoft phải thay đổi nếu không muốn tiếp tục bị thua cuộc và bị người dùng xa lắm. IE 9 tốt hơn rất nhiều so với những thế hệ trước, nhưng ở thời điểm đó dường như chẳng còn ai quan tâm cả.
DeBruyne gọi việc phát triển IE 9, 10 và 11 bằng từ "tuyệt vời", nhưng cũng thừa nhận rằng nó đã không được mọi người đánh giá đúng mức. Lý do chính là bởi vì Microsoft luôn cố gắng làm cho IE tương thích với các plugin và website cũ, trong khi vẫn muốn hỗ trợ cho những chuẩn web hiện đại. Điều đó khiến IE không thể nào lột xác hoàn toàn, và đây là một cách làm không bền vững.
Thế là nhóm trình duyệt của công ty nhận thấy họ buộc phải thay đổi, và sự kiện Microsoft ra mắt Windows 10 có vẻ như là thời điểm thích hợp nhất. Cách đây khoảng 1 năm rưỡi, nhóm được sự chấp thuận từ ban lãnh đạo Microsoft để bắt đầu công việc của mình, trong đó có cả CEO Satya Nadella. Nadella cũng từng nói một cách công khai rằng công ty cần phải thử nhiều cách hơn, chấp nhận nhiều rủi ro hơn, để rồi đổi lại thành công lớn hơn.
Roger Capriotti, giám đốc marketing sản phẩm cho Windows và trình duyệt, chia sẻ: “Thương hiệu IE đã trải qua nhiều cú thăng trầm trong những năm tháng tồn tại. Một cái tên mới và một logo mới sẽ phục vụ cho 2 mục đích: Lý do quan trọng nhất đó là chúng tôi muốn nhấn mạnh về một trình duyệt mới với khả năng mới, và nó cũng sẽ là trình duyệt dành cho Windows 10. Lý do thứ hai đó là việc sử dụng chữ Microsoft Edge sẽ khiến người ta nghĩ về trình duyệt này như một thứ khác chứ không phải là một phiên bản kế tiếp của IE”.
Quảng cáo
Về phía phó chủ tịch Belfiore, ông nghĩ rằng Microsoft có thể thay đổi hoàn toàn công nghệ và cách triển khai trình duyệt này trong khi vẫn giữ lại cái tên cũ. Tuy nhiên, ông vẫn ủng hộ việc đổi tên vì nó cho thấy một sự thay đổi mạnh mẽ về công nghệ. Nhưng bên cạnh đó, Microsoft cũng cố gắng tỏ ra “nghệ thuật” một chút khi mà họ thiết kế logo Edge với chữ E nhìn tương tự như IE. Theo Belfiore, mục tiêu cuối cùng là mang đến “một sự thay đổi đúng mức, những lợi ích mới, tính hiện đại, hiệu năng tốt, và cũng không tạo khoảng cách quá xa lạ với người dùng”.
Họ đã làm gì?
Trước khi có tên Edge, Microsoft dùng chữ “Project Spartan” cho dự án. Về cơ bản thì Edge được thiết kế với tất cả sự tập trung dành cho nội dung web. Bằng chứng là các nút nhấn, các tab hay menu đều được thiết kế nhạt đi để tránh làm người dùng phân tâm. Ngoài ra bạn cũng có thể thấy rằng Edge rõ ràng không hào nhoáng như IE, không có những thành phần trong suốt đẹp mắt, chỉ có đủ những thứ cơ bản để người dùng bắt đầu duyệt web ngay lập tức. Nhìn qua thì có vẻ nhàm chán, nhưng bên dưới Edge là cả một câu chuyện rất rất thú vị.
Quay ngược lại năm 2014, có tin đồn nói rằng bộ nguồn dựng trang Trident của Internet Explorer sẽ được nâng cấp rất nhiều để chuẩn bị cho IE 12. Và thực chất thì tin đồn này đúng một nửa. DeBruyne giải thích: “Chúng tôi lấy Trident và về cơ bản là thay đổi hoặc bỏ đi rất nhiều thứ. Mà tôi nghĩ là chúng tôi đã vất đi hầu hết những công nghệ và kĩ thuật cũ rồi, chúng cũng là những thứ đã định nghĩa nên IE và khiến IE khác biệt so với những trình duyệt hiện đại khác.”
Điều này đã cho ra đời một trình duyệt nhẹ nhàng nhất và nhanh nhất của Microsoft trong nhiều năm trở lại đây. DeBruyne có chia sẻ rằng những số liệu ban đầu cho thấy Edge nhanh bằng hoặc hơn Chrome. “Chúng tôi có được thắng lợi này là nhờ bỏ đi những công nghệ cũ”, ông nhấn mạnh lại thêm lần nữa. Và nếu bạn bắt đầu sử dụng Edge trên Windows 10, bạn cũng sẽ cảm nhận được chuyện tương tự.
Quảng cáo
Mặt trái của việc bỏ đi các công nghệ cũ đó là một số trang web cũ sẽ không thể hoạt động được. Trong số đó có những trang sử dụng Active X, một bộ khung phần mềm dùng cho việc xây dựng các nút bấm hoặc đối tượng đồ họa. DeBruyne nói: “Nó vẫn là một công nghệ rất quan trọng - có rất nhiều ứng dụng nền web phụ thuộc vào nó - nhưng Active X không còn phù hợp với khái niệm một nền tảng Windows đồng nhất”. Để đảm bảo tính tương thích cho những website như thế, Microsoft vẫn tiếp tục cung cấp IE nhưng giờ đó nó nằm trong thư mục “Accessories” chứ không còn dõng dạc ở All Programs như trước nữa. Nếu bạn dùng Edge và duyệt vào một trang nào đó yêu cầu IE, Edge sẽ báo cho bạn biết và bạn sẽ có tùy chọn tiếp tục tải trang bằng Edge hoặc chuyển qua dùng IE tùy ý muốn.
DeBruyne nhận định thêm: “Hầu hết lập trình viên khi xây dựng một ứng dụng nền web đầu muốn sản phẩm của mình chạy được trên nhiều trình duyệt, trên nhiều thiết bị khác nhau, và nếu đây là mục tiêu của bạn thì Active X không phải là công nghệ mà bạn nên sử dụng. Nói cách khác, chúng tôi hoàn toàn nhận thức được điều gì đang xảy ra trong thực tế để mà thay đổi theo”.
Rủi ro
Mặc dù Edge vẫn sử dụng lại một phần lõi của Trident nhưng còn mọi thứ khác đều hoàn toàn mới, đồng nghĩa rằng Microsoft sẽ phải xây dựng lại mọi thứ từ đầu. Kết quả là một vài tính năng không thể được phát triển kịp vào thời điểm 29/7 - cũng là lúc Windows 10 chính thức ra đời. Một trong số đó là việc hỗ trợ cài thêm extension từ bên ngoài. Edge hoàn toàn không tương thích với các add-on cho IE nên càng làm vấn đề thêm khó khăn. Cũng may là hãng đã từng demo cho chúng ta xem khả năng extension của Edge và biết chắc rằng tính năng này vào một lúc nào đó sẽ có mặt trên máy tính của người dùng.
Các Extension (còn gọi là Add On) dành cho IE
Nhưng còn những người xài extension bảo mật thì sao? Có nhiều người dùng hiện đang xài LastPass để chứa mật khẩu đăng nhập vào các website của mình, và giờ thì họ không thể tiếp tục xài LastPass với Edge nữa. Một số người khác thì dùng những công cụ để kiểm tra độ an toàn của trang web trước khi nhấn vào (ví dụ như Norton Safe Web chẳng hạn), giờ họ cũng chẳng thể làm gì được. Nhưng Microsoft lại không xem việc chưa hỗ trợ extension bảo mật như là một mối nguy hiểm, chủ yếu là do những tính năng bảo mật đó đã được tích hợp sẵn vào Windows 10 cũng như Edge rồi. Edge có chế độ SmartScreen nhằm cảnh báo những trang web giả mạo hoặc lừa đảo, trong khi Windows 10 thì sở hữu Windows Defender để chống lại các nguy cơ bảo mật từ bên ngoài.
Về phần DeBruyne, ông thậm chí còn cảm thấy thoải mái hơn khi người dùng không cài những extension bên thứ ba. “Chúng tôi cảm thấy rằng bằng cách xây dựng các hệ thống bảo mật đó và đảm bảo chúng phối hợp hoạt động tốt cùng nhau, người dùng của chúng tôi sẽ không bị tình trạng mát chạy chậm hoặc trình duyệt bị crash bởi những thứ họ cài thêm”.
Giảm nguy cơ bảo mật từ các extension
Cứ vài tháng một lần, mình lại phải đi sang nhà người thân của dọn dẹp lại máy tính cho họ. Internet Explorer và Chrome, hai trình duyệt họ thường xài nhất, thường chạy rất chậm vào cuối mỗi tháng, máy tính cũng theo đó mà ì ạch, và mình phát hiện ra rằng họ cài thêm rất nhiều extension mặc dù chả dùng mấy. Mà nghiêm trọng nhất đó là họ cũng chẳng biết những extension đó ở đâu ra, ai đã cài chúng và cài lúc nào. Và Microsoft Edge có thể giúp giảm bớt “nỗi đau khổ” này.
Thứ nhất, nền tảng Universal Windows Platform không còn cho phép các extension truy cập vào hệ thống. Những gì bạn chạy trong trình duyệt thì chỉ dừng ở trình duyệt mà thôi. Belfiore giải thích rằng ở IE trước đây thì việc cho phép extension truy cập hệ thống là một ý tưởng tốt và nó phù hợp với môi trường công nghệ vào thời điểm vài chục năm về trước. Còn bây giờ, việc đó lại tiềm ẩn nguy cơ bảo mật và khiến hệ thống của người dùng tràn ngập rác. Và tất cả những extension đó, dù tốt hay xấu, đều làm cho trình duyệt chạy chậm đi.
Vị phó chủ tịch Microsoft nhấn mạnh thêm: “Không một extension nào được phép cài vào Edge theo cách mà chúng ta không thể kiểm soát. Bạn sẽ luôn được quyền gỡ extension ra và nó sẽ thật sự biến mất. Điều đó thì lại không đúng với IE ngay cả vào thời điểm hiện tại”. Nói cách khác, Edge sẽ giúp trình duyệt của chúng ta chạy nhanh hơn và an toàn nhờ nhờ vào sự kiểm soát chặt chẽ các extension.
Edge không phải là IE mà chúng ta từng chê cười
Cũng đúng thôi. Giờ thì Microsoft đã sẵn sàng từ bỏ hết những công nghệ cũ để ưu tiên những thứ mới hơn, nhẹ nhàng hơn, vậy thì chẳng có lý do gì để hãng khiến cho trải nghiệm của chúng ta bị giảm sýt đi cả. Ngay cả khi Edge không bao giờ hỗ trợ extension đi nữa thì đây vẫn là một trình duyệt tốt, ít nhất là nếu xét về các tính năng dùng để duyệt web. Có thể bạn sẽ thắc mắc là Flash có còn hỗ trợ bởi Edge hay không thì câu trả lời sẽ là có. Nếu như ở IE bạn phải cài Flash riêng thì Edge đã tích hợp sẵn công nghệ này vào bên trong rồi. Windows Update giờ đây sẽ đảm trách mọi việc cập nhật liên quan đến Flash, và ở Windows 8 thì Microsoft cũng đã từng áp dụng cách này.
Theo nghiên cứu của Microsoft, người dùng máy tính dành 70% thời gian để xài trình duyệt web. Vậy thì liệu họ có thích giao diện đơn giản của Edge hay không? “Ý định của chúng tôi không phải là làm cho nó trông nhàm chán hay tiêu cực, chỉ là chúng tôi muốn đưa nội dung trang web lên cho rõ ràng hơn mà thôi”, Belfiore nói.
Nói về thanh địa chỉ của Edge, Microsoft đã từng nghĩ đến khả năng loại bỏ hoàn toàn thành phần này ra khỏi hệ thống, nhưng nhóm phát triển Edge lại quyết định sẽ vẫn giữ nó. Tuy nhiên, điểm khác biệt đó là nếu bạn mở một tab mới thì thanh địa chỉ sẽ nằm ở ngay chính giữa cửa sổ Edge. Và bạn có thấy nó quen không? Đúng, đây cũng là cách mà Google bố trí thanh địa chỉ của Chrome khi mở tab. DeBruyne nói rằng Microsoft chưa nhận được phản hồi nào từ Google liên quan đến việc đặt thanh địa chỉ như thế này, và hãng thiết kế như vậy là để người dùng cảm thấy quen thuộc nếu họ chuyển từ Chrome sang.
Microsoft Edge còn được tích hợp cô trợ lý ảo Cortana. Cô ấy luôn tồn tại trong thanh địa chỉ của Edge, và bạn có thể nhanh chóng nhờ cô ấy tra cứu thông tin, đổi đơn vị hay mở một website nào đó cho bạn. Ngoài ra, nếu bạn tìm những thông tin về địa điểm thì Cortana thậm chí còn cung cấp cho bạn menu, chỉ đường đi và đánh giá của cộng đồng mạng về nhà hàng đó nữa. Theo thời gian, Microsoft sẽ tiếp tục cải tiến Cortana để cô ấy có thể nhận biết nhiều loại nội dung hơn và đưa ra nhiều thông tin hữu ích hơn nữa cho người dùng.
Về tính năng Reading View, nó cho phép hiển thị chỉ nội dung chính của các trang web mà thôi, những thứ râu ria khác sẽ hoàn toàn bị loại bỏ. Nhưng không phải website nào cũng có thể dùng với tính năng này. DeBruyne giải thích: “Chúng tôi lấy mã nguồn của trang web cộng với những phân tích của Bing để biết được những trang nào thì có thể áp dụng với Reading View”. Các trang web cũng có thể nhúng vài đoạn mã để chặn tính năng Reading View nếu muốn rằng các mẩu quảng cáo của mình phải luôn hiện hữu khi người dùng truy cập website.Nếu bạn có dùng Reading View rồi thì sẽ thấy rằng màu nền của tính năng này là vàng nhạt, không phải là trắng như bình thường. Nó gợi nhớ về một cuốn sách, vốn là thứ quen thuộc với người dùng, hơn là một màn hình máy tính lạnh lẽo.
Khả năng ghi chú trực tiếp lên trang web (Web Notes) cũng là một điểm nhấn của Edge. Microsoft nói đây là một tính năng đánh dấu cho một hành trình mới của Edge. Và Web Notes sẽ hoạt động tốt với những ứng dụng Windows 10 nào có tích hợp chế độ chia sẻ, ví dụ như Facebook hay Twitter hoặc Mail.
Kết
Giờ thì Windows 10 đã bắt đầu được phát hành đến tay người dùng, và mọi người cũng đã bắt đầu có dịp trải nghiệm Edge. Chắc chắn rằng Edge sẽ là một thành phần cực kì quan trọng của hệ điều hành mới này, nhưng liệu nó có thành công hay không lại là một câu chuyện khác. Về việc Edge chưa có đủ hết các tính năng, Belfiore giải thích rằng chuyện đó sẽ không bao giờ xảy ra. “Nếu bạn hỏi Facebook rằng sản phẩm của mấy anh đã kết thúc chưa, họ sẽ nói là nó hoàn chỉnh nhưng không kết thúc. Edge cũng thế, và chúng tôi sẽ liên tục thêm vào những tính năng, những thứ mới hay hơn theo thời gian. Cuộc hành trình sẽ không bao giờ kết thúc”.
Xem thêm: 7 thủ thuật nhỏ mà hay với Microsoft Edge
